لیزر موهای زائد یکی از پرطرفدارترین روش‌های حذف موهای ناخواسته است که امروزه توسط میلیون‌ها زن و مرد در سراسر جهان استفاده میشود. اما یکی از سؤالاتی که برای بسیاری از خانم‌ها پیش می‌آید، این است که آیا لیزر در دوران بارداری خطرناک نیست؟ در دوران بارداری، بدن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند از جمله تغییرات هورمونی، افزایش حساسیت پوست و تغییر در الگوی رشد مو. به همین دلیل تصمیم‌گیری در مورد انجام یا عدم انجام لیزر در این دوران نیاز به بررسی دقیق و مشورت با پزشک متخصص دارد.
در این مقاله، به‌طور کامل و علمی به موضوع ایمنی لیزر در بارداری، ریسک‌ها، شواهد علمی، تأثیر احتمالی بر جنین و همچنین جایگزین‌های ایمن‌تر می‌پردازیم تا بتوانید آگاهانه تصمیم بگیرید.
ایمنی لیزر در بارداری
تا امروز هیچ پژوهش قطعی و گسترده‌ای وجود ندارد که لیزر موهای زائد را برای زنان باردار به‌طور کامل بی‌خطر یا خطرناک اعلام کند. در واقع، نبود داده‌های قطعی در این زمینه باعث شده متخصصان توصیه کنند که بهتر است تا پایان بارداری صبر کنید.
در روش لیزر، اشعه نوری با طول موج مشخص به فولیکول مو تابانده میشود و حرارت آن باعث از بین رفتن ریشه مو می‌گردد. این اشعه در عمق محدودی از پوست نفوذ می‌کند و نمی‌تواند به اندام‌های داخلی بدن یا جنین برسد. تحقیقات موجود روی زنان باردار بسیار محدود است. از آن‌جایی که انجام آزمایش‌های پزشکی روی زنان باردار از نظر اخلاقی و علمی حساس است، بیشتر اطلاعات موجود از گزارش‌های موردی یا مطالعات کوچک به‌دست آمده است.
به همین دلیل، سازمان‌های معتبر مانند FDA یا انجمن متخصصان پوست آمریکا (AAD) تاکنون مجوز صریحی برای انجام لیزر موهای زائد در دوران بارداری صادر نکرده‌اند.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری
در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن، پروژسترون و hCG به طور چشمگیری افزایش می‌یابد که این تغییرات نه تنها رشد موها را تسریع می‌کند، بلکه باعث ضخیم‌تر شدن موها و ظاهر شدن موهای زائد در نواحی غیرمعمول مانند شکم، سینه، صورت یا پشت میشود. علاوه بر این، پوست حساستر شده و ممکن است دچار ملاسما (لکه‌های قهوه‌ای) یا افزایش حساسیت به درد شود، که این عوامل بر روش‌های حذف مو تأثیر می‌گذارد.
تأثیر هورمونی بر چرخه رشد مو شامل فازهای آناژن، کاتاژن و تلوژن باعث میشود موها در مراحل متفاوتی قرار بگیرند، بنابراین لیزر موهای زائد کارایی کمتری داشته و نتایج غیرقابل پیش‌بینی می باشد؛ انرژی لیزر اغلب به فولیکول‌های غیرفعال نمی‌رسد و ممکن است نیاز به جلسات بیشتری پس از زایمان را ایجاد کند.
مهم‌تر اینکه، به دلیل عدم وجود مطالعات کافی بر ایمنی لیزر برای جنین، اکثر متخصصان توصیه می‌کنند از لیزر در بارداری اجتناب شود، زیرا گرمای لیزر ممکن است ریسک‌هایی برای مادر و کودک به همراه داشته باشد حتی اگر نفوذ آن سطحی باشد. پس از زایمان، بسیاری از زنان دچار ریزش مو موقتی می‌شوند که معمولاً ۳-۶ ماه طول می‌کشد و با تثبیت هورمونها برطرف می‌گردد.
حساستر شدن لیزر پوست در بارداری
در دوران بارداری، افزایش جریان خون در پوست به دلیل هورمونها و حجم خون بیشتر باعث میشود پوست نازک‌تر، حساستر و مستعدتر به تحریک شود؛ این حساسیت شامل درد، گرما، تماس فیزیکی و حتی مواد شیمیایی است. بنابراین، احتمال ریسک سوختگی، التهاب، قرمزی یا حتی زخم‌های سطحی پس از لیزر موهای زائد افزایش می‌یابد، به خصوص در نواحی حساس مانند صورت یا بیکینی.
حتی با دستگاه‌های جدید مجهز به سیستم خنک‌کننده مانند کاندلا یا لیزرهای IPL ، خطر واکنش‌های پوستی مانند کهیر، تورم یا لکه‌های تیره همچنان وجود دارد، زیرا پوست باردار ممکن است به انرژی لیزر واکنش غیرمنتظره نشان دهد. علاوه بر این، بارداری می‌تواند باعث خشکی یا چربی بیش از حد پوست شود که این عوامل نیز تحمل لیزر را کاهش می‌دهند. به دلیل این تغییرات، متخصصان پوست توصیه می‌کنند از لیزر در بارداری پرهیز شود تا از عوارض احتمالی برای مادر و جنین جلوگیری گردد.
ریسک سوختگی و التهاب پوست در بارداری
یکی از نگرانی‌های اصلی در لیزر موهای زائد طی دوران بارداری، افزایش ریسک سوختگی‌های سطحی یا التهاب‌های پوستی است. پوست زنان باردار به دلیل افزایش جریان خون، تغییرات هورمونی و بافتی، نازک‌تر، حساستر و آسیب‌پذیرتر میشود که این امر می‌تواند منجر به واکنش‌های شدیدتری مانند تاول، قرمزی مداوم، درد یا حتی زخم‌های سطحی گردد، به ویژه در نواحی حساس مانند شکم، بیکینی یا صورت.
علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهند که بارداری خطر لکه های تیره پس از التهاب را افزایش می‌دهد، زیرا پوست به انرژی لیزر واکنش غیرمنتظره‌ای نشان می‌دهد و ممکن است منجر به اسکار یا تحریک طولانی‌مدت شود. حتی با دستگاه‌های پیشرفته، این ریسک‌ها به دلیل عدم مطالعات بلندمدت بر ایمنی جنین، باعث میشود اکثر کلینیک‌های معتبر از انجام لیزر در بارداری خودداری کنند و توصیه به تأخیر تا پس از زایمان و شیردهی نمایند.
در تحقیقات جدید، تأکید شده که حساسیت پوستی ممکن است تا چند ماه پس از زایمان ادامه یابد، بنابراین برای جلوگیری از عوارض، روش‌های جایگزین مانند شیوینگ یا کرم‌های موبر ایمن (بدون مواد شیمیایی مضر) پیشنهاد میشود. اگر علائم التهابی ظاهر شد، فوراً به متخصص پوست دکتر زهره سیدی در کلینیک نوین ایرانا مراجعه کنید تا از عفونت یا مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
تغییر رنگ پوست و هیپرپیگمانتاسیون
یکی دیگر از پیامدهای رایج بارداری، تغییر رنگ پوست یا هیپرپیگمانتاسیون است که اغلب به صورت “ماسک بارداری” یا ملاسما ظاهر میشود و معمولاً نواحی مانند صورت، گردن و بازوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ این وضعیت ناشی از افزایش هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون است که ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولیدکننده ملانین) را تحریک می‌کند و منجر به لکه‌های قهوه‌ای یا تیره می‌گردد. این تغییرات می‌تواند با لیزر موهای زائد تشدید شود، زیرا اشعه لیزر ممکن است باعث تحریک بیشتر ملانوسیت‌ها شود و در نتیجه لکه‌های تیره جدیدی روی پوست ایجاد کند یا ملاسماهای موجود را بدتر نماید، به ویژه در پوست‌های تیره‌تر یا افرادی با سابقه ملاسما.
بارداری ریسک هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب (PIH) را افزایش می‌دهد، زیرا پوست حساستر شده و واکنش‌های التهابی به لیزر می‌تواند منجر به تغییر رنگدانه دائمی یا اسکار شود. حتی لیزرهای پیشرفته مانند Nd:YAG یا الکساندریت، که برای پوست‌های مختلف طراحی شده‌اند، ممکن است این ریسک را کاهش ندهند، و به دلیل عدم مطالعات کافی بر ایمنی جنین، متخصصان توصیه می‌کنند از لیزر تا پس از زایمان و تثبیت هورمونها (معمولاً ۶-۱۲ ماه) اجتناب شود.
برای مدیریت هیپرپیگمانتاسیون در بارداری، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا (حداقل ۳۰)، کلاه و لباس‌های پوشاننده پیشنهاد میشود، و درمان‌های موضعی مانند هیدروکینون یا آزلائیک اسید تنها تحت نظر پزشک مجاز است؛ پس از زایمان، لیزر می‌تواند مؤثرتر باشد، اما ابتدا تست پوستی انجام دهید تا از عوارض جلوگیری شود. اگر لکه‌ها شدید یا مداوم باشند، مشاوره با متخصص پوست ضروری است تا از مشکلات زمینه‌ای مانند اختلالات تیروئید بررسی
تأثیر بر جنین پس از لیزر بعد از بارداری
تا امروز هیچ مدرک علمی معتبر و اثبات‌شده‌ای نشان نداده که لیزر موهای زائد مستقیماً به جنین آسیب برساند، زیرا اشعه لیزر مانند دیود یا الکساندریت عمق نفوذ محدودی معمولاً کمتر از ۵ میلی‌متر دارد و تنها روی سطح پوست و فولیکول‌های مو اثر می‌گذارد، بدون اینکه به لایههای عمیق‌تر یا رحم برسد. با این حال، به دلیل نبود مطالعات طولانی‌مدت و گسترده بر روی زنان باردار مانند تحقیقات کنترل‌شده رندوم، هنوز شک و ابهاماتی در مورد تأثیر غیرمستقیم آن بر جنین وجود دارد برای مثال، اگر مادر در اثر جلسات مکرر لیزر دچار استرس، افزایش دمای بدن هایپرترمی محلییا درد شدید شود، این تغییرات می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر سلامت جنین تأثیر بگذارد، مانند افزایش ریسک انقباضات زودرس یا اختلال در رشد.
بر اساس بررسی‌های انجمن‌های پزشکی مانند ACOG (کالج آمریکایی زنان و زایمان) وFDA تأکید دارند که گرچه هیچ شواهد مستقیمی از آسیب وجود ندارد، اما به دلیل حساسیت دوران بارداری و عدم داده‌های کافی، اکثر متخصصان و کلینیک‌ها از انجام لیزر در این دوره خودداری می‌کنند تا از هرگونه ریسک احتمالی جلوگیری شود. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که لیزرهای cosmetic مانند IPL ممکن است باعث آزادسازی مواد شیمیایی یا گرمای موضعی شود که در موارد نادر، بر سیستم ایمنی مادر تأثیر گذاشته و غیرمستقیم جنین را تحت تأثیر قرار دهد، هرچند این موارد بیشتر نظری هستند تا اثبات‌شده.
برای ایمنی بیشتر، سازمان‌هایی مانند WHO و متخصصان پوست توصیه می‌کنند لیزر را تا پس از زایمان و پایان شیردهی به تعویق بیندازید، زیرا هورمونها پس از بارداری تثبیت شده و نتایج پایدارتری حاصل میشود؛ در عوض، از روش‌های ایمن مانند شیوینگ یا وکسینگ استفاده کنید و اگر نگرانی خاصی دارید، با پزشک زنان یا متخصص پوست مشورت نمایید تا ارزیابی فردی انجام شود. اگر علائم غیرعادی مانند درد شکمی یا تغییرات در حرکات جنین پس از هر درمانی مشاهده شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
سه ماهه دوم به عنوان بازه کم خطر ممکن
اگر فردی به هر دلیل ناچار به انجام لیزر در دوران بارداری باشد، متخصصان معمولاً سهماهه دوم بارداری را به‌عنوان دوره‌ای نسبتاً ایمن‌تر معرفی می‌کنند.
در این بازه، ارگان‌های حیاتی جنین شکل گرفته‌اند و احتمال بروز ناهنجاری‌های اولیه کمتر است. با این حال، همچنان توصیه میشود تنها در موارد خاص و با مشورت مستقیم پزشک متخصص پوست و زنان انجام شود.
اکثر متخصصان تأکید دارند که لیزر موهای زائد در بارداری نباید انجام شود مگر در شرایط خاص:
- از انجام لیزر در نواحی شکم و بیکینی اجتناب شود.
- در صورت وجود بیماری‌های پوستی یا سابقه لک، لیزر کاملاً ممنوع است.
- در دوران شیردهی نیز باید با احتیاط عمل کرد و از کرم‌های بی‌حس‌کننده قوی پرهیز شود.
جایگزین های ایمن برای حذف مو
در دوران بارداری بهتر است از روش‌های غیردارویی و غیرتهاجمی برای رفع موهای زائد استفاده کنید، مانند:
- تیغ یا ژیلت: سریع، بی‌خطر و بدون اثر شیمیایی.
- وکس: اگر حساسیت پوستی ندارید، می‌تواند گزینه موقتی خوبی باشد.
- کرم موبر: فقط انواع بدون بو و مخصوص پوست حساس استفاده شود.
- بند انداختن: برای صورت و نواحی کوچک گزینه مناسبی است.
این روش‌ها موقتی‌اند، اما در مقایسه با لیزر، خطر بسیار کمتری برای مادر و جنین دارند.
زمان مناسب پس از زایمان برای شروع لیزر
بهترین زمان برای شروع مجدد جلسات لیزر، ۳ تا ۶ ماه پس از زایمان است. در این زمان، سطح هورمونها به تعادل می‌رسد و پوست از حساسیت دوران بارداری خارج میشود.
اگر مادر در حال شیردهی است، باید با پزشک مشورت کند تا از ایمنی کرم‌های بی‌حسی یا داروهای موضعی اطمینان حاصل شود.
استفاده از کرم بی حس کننده و انتقال آن به شیر
برخی از کرم‌های بی‌حس‌کننده موضعی مانند لیدوکائین می‌توانند از طریق پوست جذب شوند و مقادیر بسیار کمی (معمولاً کمتر از ۱%) از آن به شیر مادر منتقل شود، اما جذب آن توسط نوزاد ضعیف است و معمولاً هیچ اثر منفی ایجاد نمیکند. در دوران شیردهی، مطالعات اخیر (۲۰۲۳-۲۰۲۵) از منابع معتبر مانند NCBI و Mayo Clinic نشان می‌دهند که استفاده موضعی لیدوکائین ایمن است و ریسک کمی برای نوزاد دارد، هرچند سطوح شیر ممکن است در ساعات اولیه پس از استفاده (مانند ۲-۴ ساعت) کمی بالاتر باشد.
با این حال، به دلیل احتمال استرس یا درد مادر در جلسات لیزر، توصیه میشود از مصرف خودسرانه این محصولات خودداری شود و حتماً تحت نظر پزشک یا متخصص پوست استفاده گردد تا دوز مناسب و زمان‌بندی شیردهی رعایت شود؛ سازمان‌هایی مانند NHS تأکید دارند که مقادیر منتقل‌شده بسیار کم و بی‌خطر است، اما اگر نوزاد علائم غیرعادی مانند خواب‌آلودگی نشان داد، فوراً به پزشک مراجعه کنید. برای ایمنی بیشتر، می‌توانید از روش‌های جایگزین بی‌حسی یا تعویق لیزر تا پایان شیردهی استفاده کنید.
توصیه به تأخیر انداختن لیزر تا بعد از بارداری
ایمنترین تصمیم در مورد لیزر موهای زائد، به تعویق انداختن آن تا پایان بارداری و دوران شیردهی است. دلیل این احتیاط نه تنها فقدان تحقیقات کافی در مورد اثرات حرارت و نور لیزر بر جنین در حال رشد است، بلکه به دلیل تغییرات گسترده هورمونی در این دوران نیز می‌باشد.
نوسانات هورمونی در بارداری می‌تواند منجر به رویش موهای زائد جدید یا تیره‌تر شدن موها شود که می‌تواند نتایج نهایی جلسات لیزر را تحت تأثیر قرار دهد و اثربخشی درمان را کاهش دهد. با صبر کردن تا بازگشت تعادل هورمونی بدن، نه تنها ریسک‌های احتمالی ناشناخته از بین می‌روند، بلکه احتمال دستیابی به نتایج بهینه‌تر و ماندگارتر از لیزر نیز به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
جمع بندی
در پاسخ به پرسش لیزر موهای زائد در بارداری ضرر دارد؟ باید گفت: هیچ شواهد قطعی از ضرر یا بی‌ضرری آن وجود ندارد، اما از آن‌جایی که دوران بارداری یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی زنان است، بهتر است با احتیاط رفتار کنید و انجام لیزر را تا پس از زایمان به تعویق بیندازید.
سلامت مادر و جنین همیشه در اولویت است و زیبایی ماندگار، با صبر و آگاهی حاصل میشود.
دیدگاه کاربران